Een recente analyse binnen de HELIUS-studie (Healthy Life in an Urban Setting) toont aan dat inwoners van Amsterdam met een Hindoestaanse of Creoolse achtergrond aanzienlijk hogere niveaus van arsenicum in hun lichaam hebben dan Europees-Nederlandse inwoners. De bevindingen roepen vragen op over mogelijke gezondheidsrisico’s en de noodzaak van gerichter beleid.
Onderzoekers uit Nederland, Duitsland en Suriname maten bij 60 volwassenen (30 vrouwen, 40–63 jaar) de hoeveelheid arsenicum in de urine. De deelnemers werden ingedeeld naar afkomst: Europees-Nederlands versus Hindoestaans en Creools-Nederlands.
De verschillen waren opvallend. De gemiddelde totale hoeveelheid arsenicum in urine bedroeg 312 nmol/L bij Europees-Nederlandse deelnemers, tegen 642 nmol/L bij deelnemers van Aziatische en Afrikaanse herkomst. De waarden lagen in sommige gevallen extreem hoog, tot ruim 4800 nmol/L.
De hogere blootstelling bleek vooral te linken aan voedingspatronen. Met name de consumptie van rijst — vaak een basisvoedingsmiddel in deze groepen — was een onafhankelijke voorspeller van verhoogde arsenicumwaarden: per 100 gram rijst steeg het niveau gemiddeld met 343 nmol/L.
Ook de geschatte inname van anorganisch arsenicum, de schadelijkste vorm, verschilde sterk. Europese deelnemers kwamen gemiddeld uit op 2,4 nmol/kg lichaamsgewicht per dag, terwijl de andere groepen op 6,7 nmol/kg zaten — meer dan acht keer de richtwaarde die internationaal wordt gehanteerd (<0,8 nmol/kg/dag).
Daarbij vonden de onderzoekers een duidelijk verband met bloeddruk: elke toename van 100 nmol inorganisch arsenicum per dag ging gepaard met een stijging van gemiddeld 3,1 mm Hg in de systolische bloeddruk. Dat sluit aan bij eerder onderzoek naar cardiovasculaire risico’s door chronische lage blootstelling aan arsenicum.
De onderzoekers noemen de uitkomsten zorgwekkend. Omdat arsenicum van nature voorkomt in rijst, vis en drinkwater, wordt het in Europa wel gemonitord, maar volgens de auteurs onvoldoende gericht op kwetsbare subgroepen. “De hoge voedingsgerelateerde arsenicumblootstelling onder bepaalde groepen die in Europa wonen is zorgelijk,” schrijven zij. “Beleidsmakers moeten monitoringsprogramma’s ontwikkelen die aandacht hebben voor deze subgroepen, en hun inname van inorganisch arsenicum terugbrengen tot het onvermijdelijke minimum.”
Het onderzoek werd uitgevoerd door wetenschappers van onder meer Amsterdam UMC, de CK Research Foundation en de Health Clinic Nickerie in Suriname. De studie werd goedgekeurd door de Medisch Ethische Commissie van Amsterdam UMC en alle deelnemers gaven schriftelijke toestemming.
Wat is Arsenicum?
Arsenicum, ook wel arseen genoemd, is een chemisch element. Het is een halfmetaal dat van nature in de bodem, gesteente en grondwater voorkomt, maar ook door industriële activiteiten. Hoge concentraties van anorganische arseen zijn giftig en kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid, omdat het kan leiden tot huidveranderingen, zenuwschade en kanker. Arseen kan ook in voedsel terechtkomen, met name in rijst, en wordt daarom door overheden gereguleerd.
