'Garandeer de diagnose en behandeling van kanker in de Amerika's.' Die oproep doet Carissa F. Etienne, directeur van de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (PAHO) aan de vooravond van Wereldkankerdag op 4 februari. Door de COVID19-pandemie is de zorg aan kankerpatiënten ernstig ontwricht. "We mogen andere ernstige ziekten niet vergeten terwijl we COVID-19 bestrijden", zei Etienne. “We moeten de pandemie bestrijden en tegelijkertijd vooruitgang blijven maken in de strijd tegen andere ziekten, met name kanker. Voor kankerpatiënten kan het ontbreken van diagnoses, behandelingen en medicijnen dodelijk zijn,” merkte ze op.

In de Amerika’s is kanker de op een na voornaamste doodsoorzaak, met naar schatting 4 miljoen nieuwe diagnoses in 2020. Naar schatting stierven 1,4 miljoen mensen aan kanker in 2020. Ongeveer 57% van de nieuwe kankergevallen en 47% van de sterfgevallen door kanker deden zich voor bij mensen van 69 jaar of jonger, in de bloei van hun leven dus. Bij mannen komen prostaat-, long- en darmkanker het meest voor, bij vrouwen gaat het vooral om borst-, long- en darmkanker.

Door de pandemie is de kankerzorg onderbroken door verschillende factoren. Dat blijkt uit een onderzoek naar kanker en andere niet-overdraagbare ziekten (NCD's), dat de PAHO en de Wereldgezondheidsorganisatie deden in zeven landen in de Amerika’s. De onderbrekingen waren het gevolg van de afzegging van geplande medische ingrepen en behandelingen, sluiting van gezondheidsdiensten, afname van de zorgvraag vanwege lockdowns en de noodzaak om middelen in te zetten voor de aanpak van COVID-19.

Bovendien kozen sommige kankerpatiënten ervoor niet voor controle of behandeling naar de poli of het ziekenhuis te gaan, waar mogelijk ook COVID-19-patiënten werden behandeld. Kankerpatiënten lopen een verhoogd risico op de ontwikkeling van de ernstigste en mogelijk fatale vormen van COVID-19.

"We moeten voorkomen dat mensen die al ziek zijn vanwege kanker, een levensreddende diagnose en behandeling mislopen vanwege de pandemie", zegt Anselm Hennis, directeur van de PAHO-afdeling voor niet-overdraagbare ziekten (aandoeningen) en geestelijke gezondheid in Washington. "Wij beschikken over methodes voor preventie, diagnose en behandeling die kunnen laten zien hoe we dit kunnen bereiken."

PAHO/WHO geeft richtlijnen voor de aanpassing van de zorg aan kankerpatiënten tijdens de pandemie:

·         Geef prioriteit (of voorrang) aan de behandeling van kankerpatiënten, en houd daarbij rekening met de veiligste en meest effectieve (doeltreffende) ingrepen, de snelheid waarmee de kanker zich ontwikkelt en de gevolgen van uitstel van de behandeling voor de klinische (medische) resultaten en de kwaliteit van leven;

·         Beperk het aantal persoonlijke bezoeken aan gezondheidscentra tot een minimum, vooral in gebieden waar mogelijk meer patiënten zijn die mogelijk COVID-19 hebben;

·         Verminder het besmettingsrisico door diensten en klinische onderzoeken aan te bieden in alternatieve gezondheidscentra (of locaties);

·         Geef telefonisch of op afstand vervolgbegeleiding (of begeleiding), psychologische ondersteuning of palliatieve (pijnverzachtende) zorg;

·         Vereenvoudig de bezorging van medicijnen en testen en bloedafname aan huis.

·         Verplaats de poli's van artsen naar locaties met een lager besmettingsrisico;

·         Stel persoonlijke controlebezoeken zoveel mogelijk uit met enkele maanden, bijvoorbeeld wanneer patiënten de behandeling hebben voltooid, een goede prognose hebben en gebruik gemaakt kan worden van telehealth.

·         Stel individuele controlebezoeken uit met enkele maanden wanneer dit haalbaar is, bijvoorbeeld wanneer de behandeling is voltooid, de prognose goed is, en de patiënt kan worden gezien tijdens 'telehealthconsulten' (digitale consulten).

Pleidooi voor een wereld zonder kanker

De jaarlijkse wereldkankerdag is bedoeld om miljoenen levens te redden door mensen bewust te maken van en voor te lichten over kanker en door overheden en mensen in de hele wereld op te roepen actie te ondernemen tegen de ziekte.

Van 2019 tot en met 2021 is het thema van Wereldkankerdag "Ik ben en ik wil" - een gezamenlijke oproep tot actie om de wereldwijde impact van kanker te verminderen. Deze internationale dag nodigt iedereen uit om te laten zien wie ze zijn en welke acties ze zullen ondernemen om een wereld zonder kanker te creëren.

Een derde tot de helft van de gevallen van kanker is te voorkomen door stopzetting van tabaksgebruik, schadelijk alcoholgebruik, ongezonde voeding, en gebrek aan lichaamsbeweging en andere risicofactoren. Het vaccin tegen het Humaan Papillomavirus (HPV) voorkomt ook baarmoederhalskanker.  "Kanker mag nooit een doodvonnis zijn, ook niet tijdens een pandemie", zegt Dr. Hennis.

LINKS

Rapid Assessment of service delivery for NCDs during the COVID-19 pandemic in the Americas, 4 June 2020: https://iris.paho.org/handle/10665.2/52250

Considerations for the Reorganization of Cancer Services during the COVID-19 Pandemic, 26 May 2020: https://iris.paho.org/handle/10665.2/52263

World Cancer Day 2021: https://www.paho.org/en/campaigns/world-cancer-day-2021-i-am-and-i-will

Contact PAHO kantoor in Suriname

Dr. Karen Lewis-Bell, PAHO/WHO Representative in Suriname (+597 471676; [email protected])