De huidige Dalai Lama, hij heet Tenzin Gyatso, is 14e Dalai Lama sinds in 1543, Sönam Gyatso, de benaming Dalai Lama kreeg. Enkele dagen voor zijn 90ste jaardag op 6 juli 2025 gaf de Dalai Lama een verklaring uit, dat het instituut van de Dalai Lama gecontinueerd zal worden en  dat alleen de GADEN PHODRANG de autoriteit heeft om zijn toekomstige reincarnatie te vinden en aan te wijzen.

De wereld telt circa 500 miljoen boedhisten, die voorrnamelijk in Azië wonen (China, Thailand, Myanmar Sri Lanka, Cambodja, Japan, Vietnam) maar ook in de VS, Australië en Europa. Nederland telt ongeveer 50.000 boedhisten. Ook in Suriname kennen wij boedhisten, voornamelijk onder de Chinese en Javaanse bevolkingsgroep. Suriname heeft ook een boedhistische tempel genaamd de Suriname Buddhist Association Tempel in Paramaribo, aan de Gemenelands weg.

Enkele dagen geleden verklaarde de Indiase minister van Minderheidszaken, Kiren Rijiju, die zelf een praktiserende Budhist is, in de krant The Hindu van begin juli 2025, dat alleen de Dalai Lama en de terzake geldende conventies bepalen wie de volgende leider zal zijn van de Tibetaanse boedhisten. Het Indiase ministerie van Buitenlandse Betrekkingen distantieerde zich direct van minister Rijiju’s opmerkingen en stelde dat Nieuw Delhi geen standpunt inneemt over de kwestie rondom de opvolging van de Dalai Lama.

De Volksrepubliek China is niet alleen woedend over de uitspraken van de Indiase minister, maar ook dat premier Modi de Dalai Lama een fijne verjaardag toewenste en verschillende Indiase ministers op verjaring gingen bij de Dalai Lama thuis in Dharamsala.

De Dalai Lama in de relatie China - India

De kwestie Dalai Lama en Tibet is in de relatie China – India een zeer gevoelige en het is zeer ongebruikelijk dat de Indiase regering commentaar levert over wat ook genoemd wordt de Tibetaanse kwestie. Deze kwestie wordt vaak over het hoofd gezien in de discussies over de betrekkingen tussen China en India, maar de potentiële gevolgen ervan kunnen ingrijpend zijn..

De oorsprong van wat genoemd wordt de Tibetaanse kwestie begon in maart 1959. De Chinese communisten hadden in 1949 de macht in China overgenomen en in 1951 de controle over Tibet waar de Dalai Lama erkend werd als de gezaghebbende autoriteit. Bang voor zijn veiligheid en verlies van de Tibetaanse autonomie en cultuur vluchtte hij in 1959, na een opstand, naar India waar hij politiek asiel kreeg van premier Jawaharlal Nehru en vestigde zich in Dharamsala in de staat Himachal Pradesh.

Sindsdien is de persoon van de Dalai Lama een ernstig geschilpunt tussen China en India. Van de Indiase autoriteiten heeft de Dalai Lama alle ruimte en vrijheid om zijn activiteiten te ontplooien. Dat is een doorn in het oog van de Chinezen, die het gezag van de Dalai Lama niet erkennen en ook niet dat hij de spirituele leider is van Tibet.

Echter, de rest van de wereld behandelt de Dalai Lama met zeer veel respect en wordt hii overal met égards ontvangen.

Zoals verwachtbaar stelt Peking – dat Tibet beschouwt als een integraal onderdeel van China en de Dalai Lama als een separatist – de bewieroking van de Dalai Lama door India niet op prijs. Na de uitspraken van de Indiase minister riep China New Delhi op om "te stoppen met het gebruiken van Tibet-gerelateerde kwesties om zich te bemoeien met de binnenlandse aangelegenheden van China".

Ook is China niet van plan zijn zorgen over India's standpunt over het lot van de volgende Dalai Lama te negeren. Peking is niet bereid tot compromissen over de kwestie Tibet en de opvolging van de Dalai Lama.

Hoewel India, Tibet formeel erkent als onderdeel van China blijft de Indiase steun aan de huidige Dalai Lama ijzersterk. Vorig jaar stond New Delhi een groep Amerikaanse congresleden toe om de Dalai Lama thuis te ontmoeten – een bezoek dat Peking sterk veroordeelde.

Op zoek naar de nieuwe Dalai Lama

Nu een nieuwe Dalai Lama geindentificeerd moet worden, dus een reincarnatie van de 14e Dalai Lama, wil China daarin ook een stem hebben.  Dat China de aanwijzing en identificatie van de nieuwe Dalai Lama zeer hoog opneemt, blijkt uit het volgende:

De Panchen Lama is de tweede belangrijke leider van de Tibetaanse boedhisten. In mei 1995 had de huidige Dalai Lama de 6 jarige Gedun Choekyi Nyima erkend en aangekondigd als de 11e Panchen Lama. Echter, enkele dagen hierna verdween de 11e Panchen Lama van de aardbodem, vermoedelijk ontvoerd door de Volksrepubliek China. De Chinezen wezen toen een andere jongen aan als de 11e Panchen Lama. Sinds de dag van zijn ontvoering op 17 mei 1995 is er niets meer vernomen noch van van de 6 jarige Gedun Choekyi Nyima, noch van zijn ouders!

Volgens de voormalige Indiase ambassadeur in China, de gerespecteerde mevr. Nirupama Rao, moet India het opvolgingsproces in Dharamsala in alle stilte en rust laten plaatsvinden met behoud van de authenticiteit over de opvolging van de Dalai Lama. Maar China denkt hier heel anders over.

China ziet niet graag dat de Dalai Lama een vrijbrief krijgt van India zodat de instellingen van de Dalai Lama in Dharamshala alle toezicht en controle hebben over alle aspecten van het proces van de reïncarnatie.

De vrees is dat in het ergste geval China zijn ongenoegen over de kwestie rond de Dalai Lama zal laten blijken door provocaties uit te voeren aan de betwiste grens tussen India en China – wat een zware klap zou kunnen betekenen voor de bilaterale betrekkingen, zoals na het conflict in Ladakh in 2020.

Critici vrezen dat China door zelf een Dalai Lama aan te stellen invloed wil uitoefenen op de Tibetaanse boeddhistische gemeenschap. China lijfde Tibet in 1951 in en sindsdien is het gebied een autonome regio binnen de Chinese Volksrepubliek.

Wie de opvolger zal worden en wanneer die aantreedt, is niet duidelijk. De Dalai Lama heeft eerder voorspeld dat hij 113 jaar oud zal worden, dat zal over 23 jaar zijn, dus in 2048.  Volgens de Tibetaanse traditie moeten Tibetaanse leiders na het overlijden van de Dalai Lama op zoek gaan naar een nieuwe reïncarnatie, dus op zoek naar de 15e Dalai Lama. Dat proces kan jaren duren. Daarbij maken zij gebruik van astrologie en baseren ze zich op visioenen en dromen van geestelijk leiders.

Rudie Alihusain

Bronnen:

Nistula Hebbar; Dalai Lama alone holds authority to decide reincarnation, says Rijiju, The Hindu van 3 juli 2025

Michael Kugelma; How the Dalai Lama Succession presents a challenge for India – China ties, South Asia Brief, 9 juli 2025