Bij gerichte aanvallen met explosieve drones zijn de afgelopen maanden in Haïti zeker 300 mensen om het leven gekomen. De drones worden ingezet door huurlingen die zijn gecontracteerd door de staat. Volgens de Haïtiaanse autoriteiten zijn al deze slachtoffers bendeleden, maar de inzet van de vliegende explosieven roept bij zowel bondgenoten als critici vragen op over de strategieën van de interim-regering om de enorme macht van de Haïtiaanse straatbendes te beteugelen. Op sociale media circuleren verschillende, veelal ongeverifieerde video's van aanvallen met zulke drones. Groepjes gewapende mannen rennen door smalle steegjes als ze worden opgeblazen door een ontploffende drone. De aanvallen zijn effectief en relatief goedkoop, zegt een wapenexpert tegen The Guardian: het zou gaan om zogeheten FPV-drones die voor zo'n tweehonderd dollar per stuk in Chinese webwinkels gekocht kunnen worden.

Sinaloa

De inzet van drones door straatbendes onderling is niet nieuw in Latijns-Amerika. In het almaar voortdurende conflict tussen facties van het Mexicaanse Sinaloakartel worden drones gebruikt, en in Brazilië zouden gevangenisbendes granaten aan de drones hangen die ze elders kunnen laten vallen. De inzet van de laagdrempelige wapentechnologie in Haïti toont echter een nieuwe stap in de glijdende schaal waar het land zich al jaren in bevind. Canada heeft via diens nationale politie zijn zorgen uitgesproken over de inzet van de drones in Haïti. De Canadese politie leverde drones aan het land met het idee ze te laten gebruiken bij surveillance en patrouilles. "De drone-aanvallen die zij hebben uitgevoerd, zijn in strijd met het nationale strafrecht van Haïti en het internationale recht inzake de mensenrechten", zegt een woordvoerder van deze politie tegen The New York Times. Meerdere internationale mensenrechtenorganisaties zetten hun vraagtekens bij de inzet van de drones, onder meer vanwege het gebrek aan transparantie van autoriteiten over de slachtoffers. Wie controleert immers of al die ruim 300 slachtoffers daadwerkelijk criminelen waren, of dat er burgerslachtoffers bij zaten? Hoe worden doelwitten gekozen? En kan de inzet juridisch gezien wel genoeg onderbouwd worden?

Blackwater

Een extra heikel punt is dat de drones, die onder meer door buitenlandse partners zijn geleverd, worden bestuurd door huurlingen, wier vervolging in het geval van mensenrechtenschendingen moeilijk is. Eerder dit jaar meldde The New York Times dat de Haïtiaanse regering in zee is gegaan met Erik Prince, de beruchte oprichter van Blackwater, een private militaire onderneming die in verband wordt gebracht met mensenrechtenschendingen in Irak en Afghanistan. Zij zouden een "geheime taskforce bemannen" vanuit het kantoor van de Haïtiaanse interim-premier Alix Didier Fils-Aimé, waarmee bendeleiders onder meer met drones aangevallen worden. Ook zou er gewerkt worden aan het samenbrengen van 150 huurlingen, bij voorkeur Amerikaans-Haïtiaanse veteranen, om in Haïti de wapens op te nemen tegen de straatbendes.

Aan de spiraal van geweld in Haïti kunnen nu dus drone-aanvallen en huurlingen toegevoegd worden. De vraag is wat de reacties van de machtige bendes zal zijn: in juni werden drie leden van de Viv Ansanm, een machtige bendecoalitie, gearresteerd in de Dominicaanse Republiek toen ze zelf probeerden drones te kopen, zo schreef de Haïtiaanse krant Le Nouvelliste. En hoewel de drones nu al enkele maanden ingezet worden, met dus honderden doden als gevolg, lijkt het territorium dat in handen is van de bendes alleen maar toe te nemen. Volgens de laatste cijfers van de Verenigde Naties gaat het inmiddels om 90 procent van de hoofdstad Port-au-Prince.

Moorden, ontvoeringen en verkrachtingen

Het inmiddels al jaren durende conflict in Haïti, dat losbarstte na de moord op president Jovenel Moïse in 2021, heeft voor 1,3 miljoen ontheemden gezorgd. Ziekenhuizen, scholen, bedrijven: al jaren zijn ze gesloten. Een door de VS opgezette politiemissie, aangestuurd door Keniaanse politieagenten, maakte weinig indruk op de bendes, mede omdat deze politiemissie zelf kampte met een tekort aan geld en materieel. De bendes blijven intussen geld verdienen met de smokkel van wapens, drugs, mensen en brandstof.

De lijst met mensenrechtenschendingen is lang. Moorden, ontvoeringen, verkrachtingen. Een enorm tekort aan voedsel voor zeker de helft van de 12 miljoen inwoners. En ruim 4000 geregistreerde moorden in de eerste zes maanden van dit jaar: een stijging van 24 procent ten opzichte van 2024. Het geweld, dat al zo lang duurt en van Haïti een van de meest schrijnende humanitaire crises ter wereld heeft gemaakt, kan allang niet meer beteugeld worden door de autoriteiten zelf. Het is de vraag of huurlingen bewapend met drones dat wel kunnen. (NOS)