De overheidsfinanciën zijn een cruciaal onderdeel van de Surinaamse economie. In 2024 namen zowel de inkomsten als de uitgaven af ten opzichte van 2023. De overheid trachtte de uitgaven te beheersen, maar de dalende inkomsten bleven een uitdaging. Dit had gevolgen voor de economische groei en stabiliteit. Deze analyse behandelt de periode januari-december 2024 en vergelijkt de ontwikkelingen met die van 2023.

Ontwikkelingen in overheidsontvangsten
In 2024 daalden de totale inkomsten in verhouding tot het BBP. Dit kwam grotendeels door lagere opbrengsten uit de mijnbouw. De belastinginkomsten uit de mijnbouw daalden van 12,8% naar 9,9% van het BBP, terwijl ook de niet-belastinginkomsten uit deze sector sterk terugliepen. In andere sectoren namen vooral de directe belastingen af, terwijl de indirecte belastingen licht stegen. Zowel de inkomstenbelasting als de loonbelasting daalden. In de mijnbouwsector liep de inkomstenbelasting terug van 3,6% naar 3,0%, terwijl de loonbelasting afnam van 1,6% naar 1,2%. In de niet-mijnbouwsector was de daling scherper: de inkomstenbelasting daalde van 2,0% naar 1,0% en de loonbelasting van 2,6% naar 1,2%. Ook de dividendbelasting nam licht af.

De Belastingdienst nam maatregelen om de belastinginning te verbeteren. Extra personeel werd aangetrokken en de btw-inning en -teruggaven werden geoptimaliseerd. Het aantal geregistreerde belastingbetalers steeg, maar de naleving van belastingverplichtingen bleef een uitdaging. Om achterstanden te verminderen, werden boetes en rentekosten ingevoerd bij te late betalingen. Daarnaast werd gewerkt aan betere samenwerking tussen overheidsinstanties om de niet-belastinginkomsten te verhogen.

Ontwikkelingen in overheidsuitgaven
De overheidsuitgaven daalden in 2024 van 29,5% naar 25,1% van het BBP. Dit werd onder andere bereikt door besparingen op salarissen en operationele kosten. De subsidies en bijdragen daalden met 1,6 procentpunt van het BBP en de rentekosten namen af door herstructurering van schulden. Hoewel de investeringen in infrastructuur en andere kapitaaluitgaven lager waren, beschouwt de SEOB dit niet per se als positief. Lagere kapitaalsuitgaven in bijvoorbeeld infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg kunnen gevolgen hebben voor de economische ontwikkeling op de lange termijn.

Begrotingssaldo en macro-economische implicaties
Ondanks de bezuinigingen schat de SEOB dat het begrotingstekort toeneemt van -1,9% naar -2,1% van het BBP. De daling van de inkomsten ging sneller dan de verlaging van de uitgaven, wat leidde tot een groter tekort. Het IMF-programma bleef een cruciale factor voor de financiële stabiliteit. Extra IMF-steun werd ingezet als onderdeel van de begrotingsstrategie. De economische stabiliteit in 2024 was sterk afhankelijk van voortgezette hervormingen en strikt financieel beleid.

Slot
De overheidsfinanciën stonden in 2024 onder druk. De belastinginning verbeterde, maar was nog niet voldoende om de dalende inkomsten volledig te compenseren. De overheid bespaarde, maar verdere uitgavenbeperkingen blijven nodig om de begrotingsdiscipline te waarborgen. De herziene Comptabiliteitswet en de wet op het Spaar- en Stabilisatiefonds Suriname zijn stappen in de goede richting. In 2025 staat de overheid voor belangrijke keuzes, vooral in de aanloop naar de verkiezingen. De druk om extra uitgaven te doen zal waarschijnlijk toenemen, terwijl het IMF blijft aandringen op strikt begrotingsbeheer. Dit vraagt om een zorgvuldige balans tussen economische stabiliteit en sociale bescherming.

Belangrijk om te vermelden is dat onder gelijkblijvende omstandigheden geen enkele regering in staat zal zijn een sluitend budget te hebben tot en met 2028. Suriname genereert onvoldoende inkomsten om een sluitend budget te hebben tussen de afsluiting van het IMF-programma in maart 2025 en 2028. De SEOB adviseert tegen het voorverkopen van olieroyalty-inkomsten. In de optiek van de SEOB zou er een IMF-2-programma voor institutionele versterking dienen te worden opgezet, waarbij multilaterale instellingen zoals de IDB en/of de Wereldbank wederom budgetsteun kunnen verstrekken. De Belastingdienst dient zich gelijktijdig te versterken om de inkomsten van de staat te verhogen.

Bron: Suriname Economic Oversight Board (SEOB) maart 2025