INGEZONDEN - Inmiddels is de Anti-Corruptie Commissie eindelijk geïnstalleerd na de introductie van de wet anti corruptie in 2017. Met de meeste spoed zal de commissie tot taak hebben om de ondersteunende wetten en staatsbesluiten in orde te maken. Immers er zijn momenteel nog geen toetsingscriteria in place om vast te stellen wat kan en wat niet kan.  Het is precies deze samenloop van omstandigheden die bij vele twijfels oproepen, wanneer het openbaar ministerie de Anti corruptie wet in deze fase inzet voor het strafrecht.

Zo bracht het Openbaar Ministerie zelf een verrassende wending in het markante proces naar aanleiding van de Anti Corruptie Wet op 7 oktober 2022 bij aanvang van het Hoger Beroep in de CBVS zaak. Het OM gaf daarbij aan, dat alhoewel de anti corruptie wet niet toepasbaar en niet uitvoerbaar is, er nog andere feitelijkheden ten laste gelegd zijn op basis waarvan zij dient te persisteren. Dit onderwerp zorgt voor vele discussies gezien de wet weliswaar voldoet aan de internationale vereisten, maar door de uitvoerende macht en wetgevende macht nog verzuimd is om de benodigde handvaten te introduceren die deze wet de nodige kaders geeft om recht te kunnen uitspreken.

Internationale rechtsgeleerden en internationale organisaties hebben op meerdere momenten formeel uitgesproken dat door het ontbreken van deugdelijke regels over gevoerde beleid en de keuzes die daar gemaakt zijn niet moet worden opgelost met het strafrecht. Hierop is tevens het basis principe van strafrecht in het Angelsaksisch model op gebaseerd. Vooral wanneer reeds vast staat dat deze beleidskeuzes gemaakt mogen worden door de daartoe bevoegde personen die wettelijk op dat moment uitvoering geven met die beschikkende bevoegdheid.

Voor het geval dat het dossier al wel voldoende feiten en omstandigheden zou bevatten om aan te nemen dat er gehandeld is in strijd met de Bankwet dan is een crimineel samenwerkingsverband dat daarvoor was bestemd zeker een brug te ver. Daarbij is natuurlijk ook een relevante factor dat dat samenwerkingsverband ook niet langs de ambtelijke en bestuurlijke beslissingen is te construeren. Immers de bankwet schrijft voor dat monetaire autoriteiten samenwerken voor het behouden van algehele stabiliteit.  Het strafrecht is dus niet de oplossing voor het ontbreken van spelregels en dat is maar goed ook. In de tenlastegelegde periode waren die regels er niet en ze zijn er nu nog steeds niet. Dat geldt ook voor de schimmigheid rond politieke beïnvloeding. Ook daarvoor bestaan geen wettelijke regels. De ondernemers in deze zaak hebben zich begeven in dat grijze gebied en zij zijn daar niet de enigen. Daar komt nog bij dat uit het dossier het beeld oprijst dat  loopt voor de inwoners van het land Suriname - de politiek - maar misschien nog wel iets harder voor zijn achterban. Dat is verdacht. De vraag of een politieke ambtsdrager zaken mag ‘regelen’ voor zijn achterban, brengt echter al snel allerlei staatsrechtelijke en politieke kwesties met zich mee. Op de zitting is bijvoorbeeld het dualisme tussen het de regering en de Centrale Bank besproken en de partijbelangen die daarbij in de praktijk toch altijd een rol spelen. Die praktijk blijkt weerbarstiger dan de theorie. Deze vragen moeten dan ook niet worden beantwoord binnen het strafrecht. De strafrechtelijke omkopingsbepalingen vergen een causaal verband tussen een gift en een tegenprestatie. Als dat causale verband er niet overduidelijk is, zal er niet snel sprake zijn van omkoping. Partijdonaties en politieke beïnvloeding zijn naar hun aard niet snel als zodanig aan te merken. Controle op die politieke beïnvloeding vindt plaats in de daarvoor toegeruste politieke arena. In de lokale politiek is dat binnen het college, De NATIONALE ASSEMBLEE (als dit bestaat uit parlementariërs afkomstig uit meerdere partijen) en met name de algemene rekenkamer en Staatsraad, in de uitoefening van de controlerende functie.

Het is voor een ieder die met interesse de zaak volgt duidelijker dat vele procedurele fouten hebben plaatsgevonden. Dat men zonder enig aantoonbaar bewijs, zonder een onafhankelijk accountantsonderzoek, met een wet zonder HART, zonder hoor en wederhoor, op basis van meningen, prejudiciëren en assumpties,  is overgegaan tot vervolging. Dit wordt ook vandaag de dag ervaren bij arrestaties van critici in Suriname zoals Mr. D. Veira in zijn interview bevestigd. De beschermregels naar de publieke functionarissen worden totaal genegeerd. Menig internationale en nationale critici hebben reeds vastgesteld dat dit handelen vele consequenties heeft op de publieke sector. Vooral wanneer beleidskeuzes van publieke functionarissen van de Uitvoerende macht op basis van doelmatigheid en noodzakelijkheid strafrechtelijk worden beoordeeld door de Rechterlijke Macht op basis van wetten die niet toepasbaar nog uitvoerbaar zijn en waar de spelregels niet vastgelegd nog benoemd zijn.

Het is reeds ruimschoots 2 jaar dat door verschillende media, nationaal en internationaal aandacht is besteed aan de landmark case die Suriname heeft op dit moment. Vele vraagtekens zijn reeds vastgesteld door nationale en internationale critici en hebben naar onze mening terecht twijfels gebracht in onze rechtsspraak. In verschillende artikelen waaronder de West: “Bestuurlijke Ellende gecreëerd door Misleiding en Bedrog”, gepubliceerd 18 september 2022 en de Ware Tijd: “Geruchtmakende rechtszaak Centrale Bank krijgt een ander gezicht” gepubliceerd 17 oktober 2022 zijn hier uitgebreid op ingegaan.

Wanneer wij verder onderzoek doen naar gefundeerde uitlatingen van menig deskundigen zien wij vooral naar tot uiting komen de persisterende rol van het Openbaar Ministerie. Deze rol is door velen die deze zaak nauwgezet hebben gevolgd beschreven als het doolhof waar het OM ons wil doen geloven dat er strafbare feiten zijn overtreden op een legale manier maar op slinkse wijze. De algehele conclusie is dat BELEIDSKEUZES van de Centrale Bank in een door de Raad van Commissarissen goedgekeurd Strategisch Beleidsplan geen handelingen zijn die thuishoren in het strafrecht. Dit is ook bevestigd door de internationale politionele organisatie INTERPOL in hun schrijven afgelopen jaar februari 2022.

Een geheel andere vraag is of de Anti-corruptiewet uitvoerbaar en handhaafbaar is.  Uit de Memorie van Toelichting blijkt dat het zwaartepunt van de wet bij preventie ligt: "Deze wet strekt tot de invoering van nadere regels inzake met name preventie en bestrijding van corruptie in de omvangrijke publieke sector en de instelling van een Anti-Corruptie commissie die een centrale plaats heeft bij de praktische uitvoering en monitoring van het preventiebeleid. Het is dus zonder meer, boven elke twijfel verheven, een feit dat preventie de belangrijkste pijler is van deze wet. Bestrijding is secundair. Daarover bestaat gelet op het verdrag en de Memorie van Toelichting geen enkele twijfel. Als we de Anti-corruptie wet goed bekijken dan zien we dat de met preventie belaste Commissie heel manifest aanwezig is in deze wet, zodat zonder meer gesteld kan worden dat zonder de Commissie deze wet niet handhaafbaar en uitvoerbaar is. Sterker nog: zonder de Commissie is het hart uit deze wet gehaald en kan dan eigenlijk niet meer dan een leeg omhulsel genoemd worden; of zo u wilt een kogel zonder kruitlading.

De wetgever is ervan uitgegaan dat de Commissie direct na de inwerkingtreding van de wet zou worden geïnstalleerd zodat de wet direct uitvoerbaar en handhaafbaar zou zijn. Dat blijkt uit artikelen 2 lid 1, 21 en 22 van de Anti-corruptiewet. Artikel 2 lid 1 geeft aan: ”Er is een Anti-corruptie Commissie die belast is…” Ook dit is breedvoerig bestudeerd en uiteengezet door prominente rechtsgeleerden nationaal en internationaal.  Daarnaast geeft naar onze mening de heer mr. R. Lobo terecht aan dat op 22 juli 2021 het Constitutioneel Hof een beslissing heeft gegeven over de Amnestiewet van 5 april 2012.

Voor zover voor deze zaak van belang heeft het Constitutioneel Hof overwogen:

“In de gewijzigde Amnestiewet is de Waarheids- en Verzoeningscommissie opgenomen die onmiddellijk na de afkondiging bij wet zou worden ingesteld. Deze commissie zou de belangen van zowel slachtoffers, nabestaanden als die van mogelijke verdachten van misdrijven genoemd in voornoemde wet kunnen waarborgen. Het Constitutioneel Hof komt echter tot het oordeel dat na inwerkingtreding van de wetswijziging van 5 april 2012 de waarheidscommissie nooit bij wet is ingesteld en dus kan niet worden nagegaan of de belangen van de slachtoffers, nabestaanden en die van mogelijke verdachten van vermelde misdrijven zouden zijn gewaarborgd met deze wetswijziging.” Volgens het Constitutioneel Hof is de commissie in de Amnestiewet niet ingesteld en is dus de wet, zoals het Hof met zoveel woorden aangeeft, niet handhaafbaar en uitvoerbaar.

Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor de commissie in de Anti-corruptiewet. Deze is ook niet ingesteld en is de wet op dit moment, zonder de commissie, niet meer dan een dode letter.

Het meest opmerkelijke in het kader van de Anti Corruptie Wet is dat op 17 maart 2023 door de uitvoerende macht bekend wordt gemaakt dat de installatie van de Nationale Anti-Corruptie Commissie over 2 maanden zal geschieden. Dit is inmiddels een feit en de commissie is door de President geïnstalleerd. Dat de anti corruptie wet niet uitvoerbaar en niet toepasbaar is, was reeds op meerdere momenten door zowel de uitvoerende macht als de wetgevende macht aangegeven.

Het is voor iedere ambtenaar, publieke functionaris, werknemers bij Parastatale Organisaties een wezenlijk belang om te beseffen wat deze wet daadwerkelijk inhoudt. De essentie van uw rechten en plichten voortvloeien immers uit de nog te formuleren ondersteunende kaders, Staatsbesluiten en wettelijke voorschriften, voor allen die vallen onder de titel publieke functionaris zoals opgenomen in de definitie van de Anti-Corruptie Wet. Wij van de fractie NDP, wensen de Commissie veel succes toe bij het uitoefenen van uw taak. Recht en waarheid maken vrij.

Ann Sadi, Parlementariër, NDP-fractielid