"Het is pijnlijk dat steeds meer mensen in Nederland moeite hebben met het betalen van hun huur, boodschappen, zorgpremie of energierekening." Dat zei koning Willem-Alexander in de Troonrede die hij voorlas in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Namens de regering zei de koning dat we leven "in een tijd van tegenstrijdigheden en onzekerheden". Tegenstrijdig is dat de bestaanszekerheid van mensen onder druk staat en armoede toeneemt ten tijde van economische groei en lage werkloosheid. De koning zei dat er 18 miljard euro wordt uitgetrokken om vooral de lagere en middeninkomens tegemoet te komen. "Maar zelfs daarmee kunnen niet alle prijsstijgingen voor iedereen worden gecompenseerd." De Troonrede is op het laatste moment nog aangepast, want de koning refereerde aan een prijsplafond voor energie waar tot vannacht nog over is onderhandeld. De koning benadrukte dat de toekomst ongewis is. "Onze huidige manier van leven stuit op economische, sociale en ecologische grenzen." Dat vergt de komende tijd allerlei ingrijpende aanpassingen, zette de koning uiteen. "Maar wat niet verandert, is dat samenwerking Nederland sterker maakt dan polarisatie. Dat is van alle tijden."

Willem-Alexander ging ook in op het gedaalde vertrouwen in de politiek. Hij noemde het "zorgwekkend dat mensen in een volwassen democratie het vertrouwen verliezen in het oplossend vermogen van politiek en bestuur". Het vertrouwen in de politiek was de laatste jaren nog nooit zo laag als nu, bleek vanochtend uit een Ipsos-onderzoek in opdracht van de NOS. Volgens de koning realiseert het kabinet zich dat Nederlanders kritisch zijn op het "politiek-bestuurlijke bestel". "Tegelijkertijd is een ruime meerderheid tevreden over het functioneren van de democratie." Het kabinet ervaart dat dan ook als een aansporing om "maatregelen te nemen die echt nodig zijn en daarover open en transparant te zijn". De regering benadrukte verder, bij monde van de koning, dat de inwoners van het aardbevingsgebied in Groningen en de slachtoffers van de toeslagenaffaire recht gedaan moet worden. "Het blijft pijnlijk en beschamend dat zoveel mensen en gezinnen in grote problemen zijn gekomen door fouten en nalatigheid van de overheid."

De koning ging in op een aantal andere gevoelige thema's. Zo zei hij begrip te hebben voor de boeren die bezorgd zijn over "de toekomst van hun familiebedrijf, waar ze zo trots op zijn". Maar hij noemde tegelijkertijd de halvering van de stikstofuitstoot "onontkoombaar". Koning Willem-Alexander noemde verder de situatie op de woningmarkt nijpend en sprak van ongewenste situaties rond asiel. In een passage over racisme en discriminatie benadrukte hij dat een open blik nodig is op de "minder mooie bladzijden uit onze geschiedenis". (NOS)